• Алкохоли
• Етанол
• Труење со изопропанол
• Труење со метанол
• Труење со етилен гликол
• Дроги
• Хероин
• Стимулативни средства (амфетамин, кокаин, крек, екстази, >итн.)
• Гамахидроксибутират (ГХБ)
• ПЦП

Алкохоли

• Да не се потценува ова труење: предизвикува исто толку смртни случаи колку и сите медицински труења заедно.
• Алкохолот има интеракции, особено со седативни лекови, па поради тоа клиничката проценка на пијанство е тешка и е во недоволна/слаба врска со концентрацијата на алкохол во крвта. (недоволен показател)?
• Методите за превенција на апсорпцијата во пракса се недоволни: медицинскиот јаглен е неефикасен и гастричната/желудечна лаважа е корисна само ако е изведена веднаш по консумирањето.

Етанол

• Леталната/смртоносна доза е 3 гр/кг кај деца и околу 6 гр/кг кај возрасни.
• Ризикот од траума и церебрално/мозочно крварење поради дејството на етанол, повеќекратно се зголемува.
• Елиминацијата на етанол е индивидуално различна.
• Концентрацијата на алкохол во крвта < 2.5% сама по себе не дава објаснување за несвесната состојба кај возрасен.
• Критериуми за следење во оддел за интезивна нега
• Алкохолометриско мерење > 3 % (неодамнешното консумирање може да го покачи нивото)
• Нема вербален одговор
• Алкохолометарското мерење е во слаба врска/недоволен показател со/за состојбата на пациентот (се претпоставуваат други причини)
• Ако не се добијат горенаведените критериуми и клиничкото испитување не укажува на ниедна друга причина за понатамошно следење, затруениот пациент вообичаено се отпушта од одделот за интензивна нега, АКО
• Тој/таа може сам/сама да се грижи за себе ИЛИ
• Некој друг да се грижи за него/неа (полиција, придружник кој ќе реагира адекватно)
• Клиничко следење
• Се следи развојот во свесна состојба
• Шеќер во крвта, ниво на натриум и калиум и ацидо-базниот баланс ако постои сомнение за употреба на алкохолни супституенти
• Телесна температура, особено ако пациентот е фебрилен или телото му е студено (сомнение за хипотермија)
• Ако состојбата на пациентот не се подобри за 3-4 часа, дијагнозата мора повторно да се постави (ре-процени)
• Ако постои сомневање за мешана интоксикација, многу брзо треба да се даде медицински јаглен.
• При многу тешко труење, неопходен е третман во специјален оддел за нега
• Дете
• Несвесна состојба или кома
• Циркулаторни или респираторни симптоми

Труење со изопропанол

• Изопропанол се наоѓа во течноста во карбуратор од возило и во раствор на антифриз.
• Опојниот ефект е посилен и подолготраен од тој на етанолот.
• Третманот и следењето се како при труење со етанол.

Труење со метанол

• Метанол се наоѓа во раствори за чистење на ветробрански стакла (шофершајбни), отстранувачи на боја итн.
• Леталната доза е индивидуално различна, во просек 30 мл. (2 супени лажици!)
• Ако истовремено се консумира етанол, симптомите може да се појават одложено за неколку дена и тоа откако прво ќе се елиминира/исфрли од организмот етанолот
• Бидејќи симптомите се неспецифични, метанолот како прижина за труење треба постојано да се има предвид и тоа пред се во случај на влошување на состојбата на алкохолизираната личност. Во такви случаи, метаболната ацидоза ја потврдува дијагнозата.

Симптоми

• Опиеност, конфузија, гастрична болка/болка во градниот кош, повраќање, во многу случаи покачено ниво на амилаза
• Метаболичка ацидоза, диспнеа, хипервентилација
• Визуелни симптоми (бели точки или снегулки, слепило, широки зеници кои не реагираат на светло, папиларен едем)
• ЦНС симптоми (конвулзии, несвестица) и хипогликемија се исто така можни.

Третман

• Ако пациентот има хипервентилација/намалена свесност, или внесената количина на метанол е > 0.4мл/кг, треба да се даде 20% етанол орално (200 мл етанол + 800 мл овошен сок) и тоа 300 мл во првиот час, потоа 100 мл во интервал од/на секои 2 часа, ако пациентот одговара кога ќе му се обратат.
• Кај пациент во несвесна состојба, треба да се даде 10% етанол интравенски (100 мл етанол + 900 мл 5% раствор на гликоза) со 5-10 мл/кг за еден час како почетна доза и потоа 0.15-0.3 мл/кг/на час. Кај хронични алкохоличари се дава максималната горна доза. Цел: да се задржи концентрацијата на алкохол во крвта на 1% мил.
• Натриум бикарбонат инфузија од 1мл/кг за/во рок од 15 минути
• Фомепизол е замена за етанол: дозата е 10-20 мг/кг во 100 мл натриум хлорид во првите 30 минути, потоа 10 мг/кг во 12 часовни интервали.
• Третманот/терапијата секогаш треба да се изведува во болница каде може да се изведе и хемодијализа.

Труење со етилен гликол

• Се наоѓа, на пример во антифриз раствори.
• Смртоносната доза е 100-150 мл.
• Симптоми
• Како и при интоксикација со метанол, но со следните разлики
• Визуелните симптоми отсуствуваат
• Ренални симптоми: можни се хематурија и протеинурија
• Можна е појава на хипергликемија.
• Третман
• Како и при интоксикација со метанол

Дроги

• Зависниците од дрога обично имаат потреба од акутна нега заради следните причини: предозирање, апстиненцијални симптоми и траума.
• Вообичаена е мултипла/повеќекратна зависност.
• Неколку вида дрога
• Лекови
• Алкохол
• Корисниците на интравенски дроги може да имаат болести преносливи по крвен пат (80% имаат хепатит Ц).
• Дрогите се со различна концентрација и чистота, а вообичаени се и комбинации од различни дроги.

Хероин

• Ризикот од смрт заради предозиранос е приближно 1% годишно за редовни корисници.
• Предозирањето вообичаено е резултат само на интравенско администрирање.
• Мешана интоксикација, особено со алкохол, ги влошува симптомите.
• Симптоми
• Опиоиден синдром, види погоре
• Несвесната состојба секогаш бара итно дејствување.
• Третман
• За неодложно дејствување, види 1.
• Ако кислородната сатурација не може веднаш да се корегира и покрај вентилирање со маска И/ИЛИ респираторните тонови се гласни, пациентот мора да се интубира.
• Антидот е налоксон. Дозата е помала отколку кај ттруења со други опијати (0.08 мг во временски интерали од 15-30 секунди се додека не се воспостави нормално дишење, максималната доза е 2 мг), а потоа степенот на дозирање се намалува се додека пациентот не се разбуди. Потребната доза обично изнесува 0.4- 0.8 мг и во просек пациентот се буди за 10-ина минути.
• Ако брзо не се воспостави и.в. линија/тек, еднаква ефикасност се добива со с.к. или и.м. администрирање на единечна доза од 0.8 мг.
• Вообичаено се препорачува следење во наредните 2 часа.
• Ретки несакани ефекти, на пр. конвулзии.
• Повторна појава на опиоиден синдром (многу ретко ако се употребува само хероин).
• Други причини, на пр. аспираторна пневмонија.
• Возрасен пациент може да се остави без надзор АКО
• интоксикацијата е резултат/ причинета само од хероин (алкохолометриски тест, анамнеза)
• пациентот одбива секаков третман И
• пациентот е потполно ориентиран/свесен И
• ако е дадена дополнителна доза 0.4 - 0.8 мг и.м. налоксон

Стимулативни средства(амфетамин, кокаин, крек, екстази, и др.)

• Симптоми: адренергичен синдром (Табела 1)
• Кокаинот предизвикува многу потешки срцеви симптоми од другите супстанци: (аритмии, миокардијален инфаркт) и конвулзии
• Со екстази особено се потенцирани тешка дехидратација, електролитно нарушување и хипертермија.
• Ризикот од ненадејна смрт се зголемува во следните услови
• Аритмии/болки во градниот кош
• Јака вознемиреност/агитација која бара употреба на сила?
• Третман
• Смирување со бензодиазепини, на пр. диазепам 5-10 мг и.в. или лоразепам 2-4 мг и.в. Да се даде доволно голема доза, бидејќи агитираниот пациент е со/под ризик од ненадејна смрт.
• Болки во градите/ краткотрајна несвестица/постоење на аритмија, ЕКГ
• Хипертензивни кризи
• Да се смири пациентот
• Лабеталол 20-50 мг и.в., ако е потребно во вид на инфузија 60-120 мг/на час; употребата само на бета-блокатор не се препорачува (алфа-ефектот кој останува може да предизвика хипертензивна криза).
Кај/при миокардијална исхемија, да се дадат нитрати, на пр. нитроглицерин во инфузија 20-200мцг/минута па дури и тромболитичка терапија
• Аритмии и хипертермија: види симптоматски третман/лекување
• Со екстази, многу е важно доволно администрирање на течност.

Гамахидроксибутират(ГХБ)

• Често се користи како седатив после употреба на стимуланти.
• Симптоми
• Седативен синдром кој е сличен на алкохолна интоксикација
• Типичен синдром е умерена брадикардија
• Симптомите траат од 2-8 час

ПЦП(PCP)

• Халуциногеник: халуцинации, кататонија, психоза
• Типични симптоми се нистагмус и хипогликемија.
• Симптоматско лекување/третман, ако е потребно се даваат бензодиазепини како седативни средства.

Литература:

1. Mayo-Smith MF. Pharmacological management of alcohol withdrawal: a meta-analysis and evidence-based practice guideline. JAMA 1997;278:144-151

2. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-978228. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software

3. Williams D, McBride AJ. The drug treatment of alcohol withdrawal syndrome: a systematic review. Alcohol and Alcoholism 1998;33:103-115

4. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-980796. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2000. Oxford: Update Software

5. Holbrook AM, Crowther R, Lotter A, Cheng C, King D. Meta-analysis of benzodiazepine use in the treatment of acute alcohol withdrawal. Canadian Medical Association Journal 1999;160:649-655

6. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-998514. In: The Cochrane Library, Issue 1, 2001. Oxford: Update Software

7. Storgaard H, Nielsen SD, Gluud C. The validity of the Michigan Alcoholism Screening Test (MAST). Alcohol Alcoholism 1994;29:493-502

8. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-940827. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software

9. Bradley KA, Boyd-Wickizer J, Powell SH, Burman ML. Alcohol screening questionnaires in women: a critical view. JAMA 1998;280:166-171

The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-988736. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2000. Oxford: Update Software

Превод и обработка: Научен сор. Др.сци Нико Беќаровски