• Бензодијазепини
• Антидепресиви
• Серототонински re-uptake инхибитори
• Неуролептици
• Опиоиди
• Други аналгетици
• Лекови за срце
• Антиепилетици
• Хлорокини

Бензодијазепини

• Најчести предизвикувачи на интоксикации
• Симптоми:
• Седација
• Хипотензија, обично лесна и асоцирана со други лекови или алкохол
• Респираторна депресија, најчесто предизвикана од блокирани дишни патишта кај онесвестени лица
• Медикаментите предвидени пред се за спиење се поопасни од тие со седативно дејство (на пр. Оксазепам)
• Летална доза, на пример за диазепам е околу 1 грам.
• Токсичноста на БНЗД расте при комбинација со други лекови кои го смалуваат нивото на свеста.
• Третман:
• Симптоматски
• Антидот е флумазенил. Дозирањето е 0,25 мг и.в. во репетирачки дози до 2 грама. Flumazenilot е ефективен и при труења со zopiclone, zaleptone i zolpidem
• Се продолжува со давање во инфузија во дози од 0.1-о.4мг./час
• При нитоксикации со мултипли лекови пред се антидепресиви, може апликацијата на флумазенил да предизвика летални конвулзии, поради што треба внимателно да се аплицира.

Антидепресиви

• Трицикличните антидепресивни интоксикации се најопасни
• Серотонинскиот синдром е можен несакан ефект кај сите антидепресиви

Трициклични антидепресиви

• Дозите преку 1 грам се опасни
• Предизвикуваат антихолинергичен синдром (тбл.1) и истовремено одложено желудечно празнење поради што ефектот на медицинскиот јаглен трае подолго (препорачливо е да се дава до 12 часа по труењето). Како и да е тешки симптоми се бележат и неколку дена по труењето.
• Типични симптоми при тешки труења:
• ЦНС симптоми; намалена свест, конвулзии.
• Симптоми од страна на срцето: пречки во проводливоста ( AV блок и блок на гранка), аритмии ( атријални и вентрикуларни, бради и тахиаритмии)
• широк QRS конплекс. > 0.12 сек е предупредувачки знак
• Третман
• Мониторирањето на срцевиот ритам е задолжително ако дозата е висока или непозната.
• Спремност за трансфер во интензивна нега во секој момент.
• Давањето на медицински јаглен и лаважа е корисно дури и во подоцнежните стадиуми на труењето.
• Ако пациентот хемодинамски е нестабилен или има конвулзии.
• Алкализација која ја редуцира кардиотоксичноста: Натриум бикарбонат 76 мг/мл, 1 мл/кг и.в. во тек на 20 минути.
• Спремност за интубација за да се спречи респираторна ацидоза

Синдром	Причинител	Пулс/ ТА	свест	зеници	Темп.	Друго
Адренергичен	Амфетамин Кокаин Теофилин Симпато- миметици	++/++	Агитираност Психози	Дилатирани	Намалена потење	Миокарден инфаркт Цербрално крварење Аритмија
Антихолинергичен	Амфетамин Кокаин Теофилин Симатикомиметици (лекови за астма)	++/++	Агитираност Конфузија	Дилатирани	Зголемена Сува Црвенкава	Мукозни мембраби Сува кожа, темп. Ретенција на урина,
Холинергичен	ОФС Печурки	/	Агитираност Конфузија безсознание	миоза	потење	Секреција на плунка од бронхи. Астма конвулзии. Инконтиненција на урина
	Хероин Еуофорни Аналгетици	/	Безсознание	миоза	/
Седативи	Алкохол БНЗД	--/--	Конфузија безсознание	/	/
Серотонинергичен	Антидепрес. Моклобемид Трамадол Амфетамин Кокаин	/	Агитација Конфузија Безсознание	/	/	Температура, миоклонус

Серотонински ре-уптаке инхибитори

• Обично предизвикуваат лесни клиники облици на интоксикации.
• CNS симптоми (агитација, вознемиреност, конфузија, мускулна ригодност, конвулзии)
• Симптоми од вегетативниот нервен сѕстем (тахикардија, руменило, мидријаза)
• Можна е рабдомиолиза
• Серотонинскиот синдром може да се јави како пропратен резултат од употреба на серотонинергични лекови или други лекови
• Опиоиди (декстрометорфан, трамадол, петидин)
• МАО инхибитори (моклобемид, селегилин)
• Стимулативни дроги (амфетамин, кокаин, крек, екстази итн)
• Триптани (суматриптан, золмитриптан, наратриптан)
• Останати лекови: буспирон, карбамазепин, литиум
• Симптоми кои сугерираат развој на серотонински синдром
• Хипертермија
• Миоклонус
• Евентуален развој на иреверзибилни симптоми: конвулзии, хипертермија, зголемен интракранијален притисок, смрт
• Третман
• Најчесто симптоматски
• Ако се појават знаци за серотонински синдром да се хоспитализира во интензивна нега, А ПРЕД ТОА ДА СЕ АПЛИЦИРА
• Надворешно ладење на телото, давање доволна количина течности и пред се халоперидол 5 мг или хлорпромазин 50 мг и.м или и.в.
• Третирање на конвулзиите при што може да се јави потреба и од целосна анестезија

Невролептици

Високодозните невролептици (левопромазин, хлоропромазин и.т.н) се сметаат за поштетни отколку нискодозните невролептици ( халоперидол).

• Кардиореспираторната депресија е потешка.
• Елиминацијата на полуживотот на повеќето невролептици е долга и антихолинер-гичниот ефект е чест Ú потребна е подолготрајна примена на активен јаглен дури и после подолг период од интоксикацијата.
• Симптоми:
• Антихолинергиски синдром
• Честа хипотензија и тахикардија
• Аритмии,особено брзи ( торсаде де поинтес вентрикуларната тахикардија се јавува при труења со тиоридазин)
• Екстрапирамидална симптоматологија ( со нискодозните невролептици)
• Бессвесна состојба, конвулзии, респираторна депресија
• Третман
• Симптоматска терапија
• и.в. течности се корисни при хипотензија
• Екстрапирамидална симптоматологија: диазепам 5-10 мг и.в. или бипериден 2-5 мг и.м.

Опиоиди

Овие лекови се злоупотребуваат, а таблетарните видови често се инјектираат.

• Запомни ги комбинациите на лекови (парацетамол+кодеин) и третирај ги сите интоксикации со лекови
• Типичниот опиоден синдром се влошува со комбинација со други седативи и алкохол.
• Тешко засегање на свеста
• Миотични зеници
• Респираторна депресија ( брадипнеја и цијаноза)
• Атипични симптоми предизвикани од
• Трамадол ( конвулзии, гадење, респираторна депресија)
• Dextropropoxyphene (миокардна депресија, пречки во спроводливост и асистолија), веќе и при мали дози.
• Третман
• Биди спремен за третман на мултипли интоксикации
• Овие лекови го забавуваат гастричното празнење ® примената на медицински јаглен е корисна и по подолго време од труењето..
• Антидотот налоксон
• Се дава доколку пациентот има симптоми на опиоиден синдром (за брза интервенција , види табела 1)
• Доза од 0.4 мг и.в./0.8 мг наеднаш (дај помали дози кај хероин 2мг до 10 мг и.в. Ако одговорот доцни, започни со инфузија со 2/3 од дозата која е потребна да се разбуди пациентот , давана секој час, (не кај интоксикации со хероин)
• Ефикасноста е помалку сигурна кај бупренорпхине, деџтропропоџѕпхене и трамадолските труења.

Други аналгетици

• Најштетни супстанции се ASA и парацетамол!
• Поради големата доза на активна супстанца во таблетата, дозата на медицински јаглен треба да се зголеми.

ASA (Ацетилсалицилна киселина)

• Дози од 150 мг/кг се опасни (кај пациент од 70 кг., дозата е еднаква на 10 гр. = 20-40 таблети!)
• Симптоми
• GIT симптоми ( гадење,повраќање, пролив, стомачна болка)
• CNS симптоми ( тинитус, грчеви, бесвесна состојба)
• Хипогликемија, тешка ацидоза и хипервентилација
• Третман
• Симптоматска терапија
• Кај тешки случаи потребна е алкална диуреза, понекогаш и дијализа.

Парацетамол (ацетаминофен)

• Штетни дози се > 150 мг/кг, со индивидуални варијации. Алкохоличарите се преди- спонирани кон оштетување на црниот дроб, а децата подобро толерираат поголеми дози.
• Симптоми
• GIT симтоми ( гадење, повраќање, абдоминална болка)
• Хепаталната слабост се јавува подоцна.
• Администрирањето на антидот acetil cistein B зависи од концентрацијата во крвта и од симптомите ® трансферот до болница е итен!

Други нестероидни антиинфламаторни лекови

• Обично предизвикуваат благи труења
• Главно GIT симптоми
• Тешки симптоми ( конвулзии, бубрежна слабост, нарушувања на коагулација) се ретки.

Лекови кои делуваат на кардиоваскулаторниот систем

• Иако се често употребувани лекови, сепак труењата се поретки. Но како и да е тие се секогаш опасни.
• Лековите кои влијаат на пумпната активност и електричната активација на срцето предизвикуваат многу тешки труења додека помалку тешки труења се предизвикани од лекови кои имаат вазодилататорна активност.

Бета блокатори

• Можат многу брзо (за само 30 мин) да предизвикаат циркулаторен шок.

• Липосолубилните, неселективни видови може да бидат многу опасни, на пример пропранололот.
• Симптоми
• Брадикардија и хипотензија, кои можат да бидат предизвикани многу брзо со, на пример, повраќање.
• Конвулзии
• Белодробен едем од некардиогено потекло
• Опструкција на бронх кај астматичари
• Хипогликемија
• Третман
• Биди секогаш подготвен за третман на тешки интоксикации
• Глукагон 3-5 мг и.в. е антидот. Ефектот почнува за 20 мин.
• Може да предизвика повраќање ® пациент во бессвесна состојба мора да се интубира.
• Администрирање на течности во дози поголеми од 1000 мл не е од корист.
• Високи инотропни дози (допамин 20 mг/кг/мин, веднаш високи дози адреналин во инфузии до 0.1-1 mг/кг/мин).
• Надворешен елктростимулатор ретко е потребен, ако претходните методи се неефикасни.

Блокатори на калциумските канали

• Предизвикуваат симптоми слични на труењата со бета блокатори, но со побавен ефект.
• Десет пати над дневната доза земена одеднаш веќе е опасна.
• Брадикардија, опструкција на бронх и хипогликемија се многу поретки отколку кај труењата со бета блокатори
• Третман
• Антидот е калциум, доза од CaCl2 1g h 4 и.в. еднаш на 1 час или калциум глукобионат 3 gr. h 4 и.в. ДА НЕ СЕ ДАВА кај пациент со труење со дигоксин. Обезбеди венска линија ако се дава CaCl2 поради ризик од некроза на ткивото.
• Третирај исто како кај труењата со бета блокатори. Може да се проба со глукагон доколку инотропната инфузија не помогне.
• Постојат некои докази за ефект од давање на o.5 IU/kg/h инфузија со инсулин.

Дигоксин

• Повеќето од труењата се случајни и се резултат на ограниченаста терапевстка ширина.
• Предиспонирачки фактори
• Бубрежна инсуфициенција (години!)
• Хипокалиемија, хиперкалиемија
• Хипоксија и ацидоза (слабата ткивна циркулација е независен ризик фактор!)
• Интерреакција со други лекови: itraconasole, quinidine, spironolactone и verapamil ја зголемуваат концентрацијата на дигоксин во крвта.
• Симптомите се различни
• Генерално општа слабост и конфузност
• ЦНС симптоми: нарушување во видот, главоболка, слабост, бессвесна состојба , конвулзии
• Различни аритмии, најчесто брадикардија и нарушувања на спроводливоста, но можни се и атријални и вентрикуларни тахиаритмии.
• Третман
• Стабилни хемодинамски параментри и без сериозни ЦНС симптоми ® прекин на земање на лек
• Тешки труења (аритмии/сериозни CNS симптоми ® транспорт во болница
• Спремност за третман на аритмии (атропин, лидокаин)
• Кај мошне тешки случаи антидотот (Digibind) може да се даде доколку концентрацијата на дигоксин во крвта е одредена. Овој лек е многу скап.

Антиепилептици

• Обично постарите лекови фенитоин, карбамазепин и валпроичната киселина предизвикуваат слични симптоми.
• GIT симптоми (абдоминална болка, гадење,повраќање)
• CNS симптоми: губиток на свест,конвулзии
• Можна е циркулаторна и респираторна депресија

Chloroquine (Hlorokin)

• Многу мали дози од неколку грама може многу брзо да доведат до циркулаторна и респираторна депресија. Кај деца, една таблета може да е живото загрозувачка.
• Медицинскиот јаглен треба да се даде колку што е можно побрзо.

1. Frank E, Kupfer DJ, Perel JM, Cornes C, Jarrett DB, Mallinger AG, Thase ME, McEachran AB, Grochocinski VJ. Three-year outcomes for maintenance therapies in recurrent depression. Arch Gen Psychiatry 1990;47(12):1093-9
2. Feighner JP, Boyer WF, Tyler DL, Neborsky RJ. Adverse consequences of fluoxetine-MAOI combination therapy. J Clin Psychiatry 1990;51(6):222-5
3. Daniel DG, Randolph C, Jaskiw G, Handel S, Williams T, Abi-Dargham A, Shoaf S, Egan M, Elkashef A, Liboff S et al. Coadministration of fluvoxamine increases serum concentrations of haloperidol. J Clin Psychopharmacol 1994;14(5):340-3
4. Somatic syndrome WHO, the ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders, Diagnostic criteria for research, Geneva 1993:82
5. Dingemanse J. An update of recent moclobemide interaction data. Int Clin Psychopharmacol 1993;7(3-4):167-80
6. Kupfer DJ, Frank E, Perel JM, Cornes C, Mallinger AG, Thase ME, McEachran AB, Grochocinski VJ. Five-year outcome for maintenance therapies in recurrent depression. Arch Gen Psychiatry 1992;49(10):769-73
7. Clayton PJ. Bereavement and depression. J Clin Psychiatry 1990;51 Suppl:34-8; discussion 39-40
8. Joffe R, Sokolov S, Streiner D. Antidepressant treatment of depression–a meta-analysis. Canadian J Psychiat 1996;41:613-616
9. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-970163. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software
10. Lima MS, Moncrieff J. Drugs versus placebo for the treatment of dysthymia. Cochrane Database Syst Rev. 2004;(2):CD001130
11. Furukawa T, Streiner DL, Young LT. Antidepressants plus benzodiazepine for major depression. The Cochrane Database of Systematic Reviews, Cochrane Library number: CD001026. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2002. Oxford: Update Software. Updated frequently
12. Birkenhager TK, Moleman P, Nolen WA. Benzodiazepines for depression? A review of the literature. Int Clin Psychopharmacol 1995;10:181-195
13. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-964063. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software
14. Viguera AC, Baldessarini RJ, Friedberg J. Discontinuing antidepressant treatment in major depression. Harvard Review of Psychiatry 1998;5:293-306
15. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-983602. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2000. Oxford: Update Software
16. Blacker D. Maintenance treatment of major depression: a review of the literature. Harvard Review of Psychiatry 1996;4:1-9
17. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-983291. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2000. Oxford: Update Software
18. Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) for major depression: evaluation of the clinical literature. Canadian Coordinating Office for Health Technology Assessment 1997;Part 1:1-73
19. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-978514. In: The Cochrane Library, Issue 1, 2000. Oxford: Update Software
20. Trindade E, Menon D, Topfer LA, Coloma C. Adverse effects associated with selective serotonin reuptake inhibitors and tricyclic antidepressants: a meta-analysis. Can Med Ass J 1998;159:1245-1252
21. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-989726. In: The Cochrane Library, Issue 3, 2000. Oxford: Update Software
22. SSRIs versus tricyclic antidepressants in depressed inpatients: a meta-analysis of efficacy and tolerability. Depression and Anxiety 1998;7(suppl 1):11-17
23. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-983856. In: The Cochrane Library, Issue 1, 2000. Oxford: Update Software
24. Steffens DC, Krishnan KR, Helms MJ. Are SSRIs better than TCAs? Comparison of SSRIs and TCAs: a meta-analysis. Depression and Anxiety 1997;6:10-18
25. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-983110. In: The Cochrane Library, Issue 3, 2000. Oxford: Update Software
26. Hirschfeld RM. Efficacy of SSRIs and newer antidepressants in severe depression: comparison with TCAs. Journal of Clinical Psychiatry 1999;60:326-335
27. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-991201. In: The Cochrane Library, Issue 1, 2001. Oxford: Update Software
28. Menting JE, Honing A, Verhey FR, Hartmans M, Rozendaal N, de Vet HC, van Praag HM. Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) in the treatment of elderly depressed patients. Int Clin Psychopharmacol 1996;11:165-175
29. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-973205. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2000. Oxford: Update Software
30. Anderson IM, Tomenson BM. Treatment discontinuation with selective serotonin reuptake inhibitors compared with tricyclic antidepressants: a meta-analysis. BMJ 1995;310:1433-1438
31. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-978082. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software
32. Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) in the treatment of elderly depressed patients: a qualitative analysis of the literature on their efficacy and side-effects. International Clinical Psychopharmacology 1996;11:165-175
33. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-973205. In: The Cochrane Library, Issue 1, 2000. Oxford: Update Software
34. Mittmann N, Herrmann N, Einarson TR, Busto UE, Lanctot KL, Liu BA, Shulman KI, Silver IL, Narango CA, Shear NH. The efficacy, safety and tolerability of antidepressants in late life depression: a meta-analysis. Journal of Affective Disorders 1997;46:191-217
35. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-983425. In: The Cochrane Library, Issue 1, 2000. Oxford: Update Software
36. McCusker J, Cole M, Keller E, Bellavance F, Berard A. Effectiveness of treatments of depression in older ambulatory patients. Arch Intern Med 1998;158:705-712
37. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-988580. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software
38. Barbui C, Hotopf M, Freemantle N, Boynton J, Churchill R, Eccles MP, Geddes JR, Hardy R, Lewis G, Mason JM. Selective serotonin reuptake inhibitors versus tricyclic and heterocyclic antidepressants: comparison of drug adherence. The Cochrane Database of Systematic Reviews, Cochrane Library number: CD002791. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2002. Oxford: Update Software. Updated frequently
39. Ware MR. Fluvoxamine: a review of the controlled trials in depression. J Clin Psychiatr 1997;58(suppl 5):15-23
40. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-970788. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software
41. Holm KJ, Markham A. Mirtazapine: a review of its use in major depression. Drugs 1999;57:607-631
42. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-990980. In: The Cochrane Library, Issue 1, 2001. Oxford: Update Software
43. Linke K, Mulrow CD. St John's wort for depression. The Cochrane Database of Systematic Reviews, Cochrane Library number: CD000448. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2002. Oxford: Update Software. Updated frequently.
44. Linde K, Ramirez G, Mulrow CD, Pauls A, Weidenhammer W, Melchart D. St John's wort for depression: an overview and meta-analysis of randomised clinical trials. BMJ 1996;313:253-258
45. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-968370. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software
46. Edwards JG, Anderson I. Systematic review and guide to selection of selective serotonin reuptake inhibitors. Drugs 1999;57:507-533
47. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-990977. In: The Cochrane Library, Issue 4, 2000. Oxford: Update Software
48. Baladi JF. Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) for major depression. Part 2. The cost-effectiveness os SSRIs in the treatment of depression. Ottawa: canadian Coordinating Office for health Technology Assessment/Office Canadien de Coordination de lçvaluation de la sant,. Canadian Coordinating Office for health Technology Assessment (CCOHTA). 1997. 27.
49. The Health Technology Assessment Database, Database no.: HTA-978319. In: The Cochrane Library, Issue 1, 2001. Oxford: Update Software
50. University of Newcastle upon Tyne. Centre for Health Services Research; University of York. Centre for Health Economics. The choice of antidepressants for depression in primary care. Newcastle upon Tyne: University of Newcastle upon Tyne, Centre for Health Services Research. Report; 91. 1998. 67.
51. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-20008189. In: The Cochrane Library, Issue 1, 2002. Oxford: Update Software
52. Tam EM, Lam RW, Levitt AJ. Treatment of seasonal affective disorder: a review. J Psychiatry–Rev Can Psych 1995;40:457-466
53. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-953129. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software
54. Aronson R, Offman HJ, Joffer RT, Naylor CD. Trijodothyronine augmentation in the treatment of refractory depression: a meta-analysis. Arch Gen Psychiatr 1996;53:842-848
55. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-961526. In: The Cochrane Library, Issue 4, 1999. Oxford: Update Software
56. Srisurapanont M. Response and discontinuation rates of newer antidepressants: a meta-analysis of randomized controlled trials in treateng depression. J Med Ass Thailand 1998;81:387-392
57. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-983780. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2000. Oxford: Update Software
58. Wisner KL, Gelenberg AJ, Leonard H, Zarin D, Frank E. Pharmacological treatment of depression during pregnancy. JAMA 1999;282:1264-1269
59. The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (University of York), Database no.: DARE-999725. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2001. Oxford: Update Software
60. Furukawa T, McGuire H, Barbui C. Meta-analysis of effects and side effects of low dosage tricyclic antidepressants in depression: systematic review BMJ 2002;325:991

Превод и обработка: Научен сор. Др.сци Нико Беќаровски